بیماری آب سیاه یا گلوکوم، بیماری است که سبب می شود به عصب بینایی چشم آسیب وارد شود. نکته مهم درباره این بیماری این است که باید به موقع تشخیص داده شود تا درمان بهتر نتیجه دهد. به همین دلیل است که توصیه می کنیم علائم آب سیاه را بشناسید تا بتوانید جلوی پیشرفت و بدتر شدن این بیماری را بگیرید. آب سیاه زمانی رخ می دهد که مایع در ناحیه جلویی چشم تجمع می یابد و این مایع سبب می شود فشار درون چشم افزایش یابد.
این واقعیت وجود دارد که با افزایش سن احتمال ابتلا به بیماری های مزمن افزایش خواهد یافت. به همین دلیل است که پزشکان پیشنهاد می کنند افراد میانسال چکاپ های پزشکی را به طور منظم و سالانه انجام می دهند. بیماری های چشمی از جمله آن بیماری هایی است که در افراد بالای ۵۰ سال ظهور پیدا می کند، اما افراد آگاهی کاملی از آن ندارند و ممکن است در نهایت سبب نابینایی شود. در این مقاله قصد داریم تا شما عزیزان را با بیماری آب سیاه چشم آشنا کنیم و روش های درمانی را بیان کنیم، پس تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
منظور از آب سیاه یا گلوکوم چیست؟
آب سیاه و یا همان گلوکوم به دسته ای از بیماری ها اطلاق می شود که در آن عصب بینایی آسیب می بینند. در اثر این بیماری میزانی از بینایی فرد از بین می رود اما قابل برگشت نیست. با این حال افراد می توانند این بیماری را زود تشخیص دهند و با پیگیری دقیق و مراجعه به موقع به پزشک ماهر و با تجربه می توانند جلوگیری کنند. در اثر افزایش فشار چشم، عصب بینایی آسیب می بیند. در حقیقت در اثر این فشار تعدادی از رشته های عصبی از بین خواهد رفت و به همین دلیل است که بینایی فرد کاهش می یابد. اصلی ترین منطقه ای که درگیر می شود، مناطق محیطی بینایی هستند. همان طور که بیان کردیم، در صورتی که آب سیاه به موقع تشخیص داده نشود و درمان نشود، بینایی به صورت دائمی از بین خواهد رفت. نکته منفی این بیماری این است که علائم این بیماری خیلی کم است و به تدریج بینایی فرد از بین می رود و به این دلیل است که فرد متوجه نخواهد شد. در نهایت نیز دید مرکزی از بین خواهد رفت و باعث کوری فرد خواهد شد.
انواع آب سیاه چشم یا گلوکوم
انواع مختلفی از آب سیاه وجود دارد که به برخی از مهم ترین انواع آن اشاره می کنیم:
1- آب سیاه زاویه باز
شایع ترین نوع آب سیاه، آب سیاه زاویه باز می باشد که به علت آسیب وارد شدن به فیلتر درون کانال های تخلیه چشم ایجاد می گردد.
2- آب سیاه با زاویه باز اولیه
این نوع از آب سیاه به نحوی ایجاد می شود که به تدریج دید محیطی را کاهش می دهد و افراد وقتی متوجه آن می شوند که دیگر جبران ناپذیر خواهد بود. در صورتی که فشار بالای چشم ادامه یابد و درمان شروع نشود، دید لوله ای ایجاد می شود.
3- آب سیاه با فشار طبیعی چشم
این نوع از آب سیاه با صدمه به عصب بینایی میزان دید را کاهش می دهد. با این حال فشار چشم طبیعی می باشد و به دلیل اینکه دردی به وجود نمی آید، فرد هنگامی متوجه بیماری می شود که صدمات غیر قابل جبران به چشم وی وارد شده است. برای این نوع از آب سیاه یا گلوکوم دلیل مشخصی کشف نشده و پژوهش ها می گویند که این مشکل به علت جریان خون ضعیف عصب به وجود می آید.
4- آب سیاه رنگدانه ای
علت ایجاد این نوع گلوکوم، قرار گرفتن رنگدانه های عنبیه بروی روی محل خروج مایع زلالیه است. این موضوع باعث می شود از تخلیه مایع زلالیه از چشم جلوگیری به عمل آید و پاسخ های التهابی که به دنبال این بسته شدن شکل می گیرند آسیب های بیشتری وارد می کنند. یکی از علائم وجود این نوع گلوکوم، به وجود آمدن تاری دید و درد بعد از ورزش می باشد.
5- آب سیاه مادرزادی
نوع وراثتی آب سیاه که به آب سیاه کودکان معروف است از زمان تولد وجود داشته و به طور معمول تا قبل از سن یک سالگی تشخیص داده می شود. زاویه چشم در این کودکان بسیار باریک بوده و در سیستم تخلیه چشم دچار مشکل هستند. پدر و مادر ها باید در این سنین به علائم و نشانه های چشم نوزاد آگاه باشند و در صورت وجود هر گونه سفیدی، بزرگی و یا بیرون زدگی چشم سریعاً به پزشک متخصص مراجعه نمایند.
چه کسانی مستعد ابتلا به آب سیاه چشم هستند؟
ممکن است این سوال در ذهن شما شکل گرفته باشد که چه افرادی مستعد به آب سیاه هستند؟ در پاسخ باید بگوییم افراد با ویژگی های زیر بیشتر از بقیه افراد در معرض آب سیاه هستند و باید در مقایسه با سایر افراد به چشم خود بیشتر توجه کنند و با برنامه منظم تحت معاینه چشم قرار بگیرند.
- افراد با سنین بالای ۴۰ سال
- سابقه فامیلی و ژنتیکی
- افراد با چشم نزدیک بین
- کم ضخامت بودن قطر قرنیه
- افراد با نژاد سیاه پوست
- افراد مبتلا به بیماری دیابت
- دوربینی
- مبتلایان به بیماری های قلبی و عروقی
علت بوجود آمدن آب سیاه چشم یا گلوکوم
همان طور که بیان کردیم، بیماری آب سیاه در شرایطی برای یک فرد به وجود می آید که علاوه بر بالا رفتن فشار درون چشم، عصب بینایی هم آسیب ببیند. هنگامی که به عصب بینایی آسیب وارد شود، قسمتی از میدان دید نیز مختل خواهد شد و فرد دچار بیماری گلوکوم می شود. بنابراین تنها علت ایجاد آب سیاه را نمی توان فشار زیاد چشم در نظر گرفت.
هر چند علت اصلی و دقیق این بیماری در بسیاری از موارد شناخته شده نیست، اما سابقه خانوادگی مثبت، افراد با سابقه بیماری های چشمی، افراد مبتلا به نزدیک بینی و دیابت و… می تواند رابطه مستقیمی با ایجاد آب سیاه داشته باشد.
عوامل تاثیرگذار بر آب سیاه چشم یا گلوکوم
همان طور که گفتیم، احتمال ابتلا به گلوکوم برای همه افراد وجود دارد اما برخی افراد در معرض بیشتری قرار دارند. به عنوان مثال افراد با سن بالای ۴۰ سال، کسانی که به نزدیک بینی و یا دوربینی مبتلا هستند، افرادی که سابقه صدمات چشم داشته اند، سابقه های خانوادگی و ارثی در معرض ابتلا به گلوکوم هستند.
علائم اب سیاه چشم چیست؟
در خیلی از افراد بیماری آب سیاه علائم خاموشی دارد، یعنی پیش از پیشرفت کامل این بیماری هیچ گونه نشانه ای تجربه نمی کنند که خبر از ظهور آب سیاه بدهد. اما دسته دیگری از مبتلایان علائمی را تجربه می کنند که می تواند نشانه های گلوکوم باشد. از رایج ترین این نشانه ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- سردرد
- تهوع و استفراغ
- درد در ناحیه چشم
- قرمزی چشم ها
- سفت شدن کره چشم ها
- دید بد در شب
- وجود نقاط کور و تیره در میدان دید
↫ عکس آب سیاه و چشمی که گلوکوم داره با چشم سالم:
چه زمانی برای درمان آب سیاه چشم باید به پزشک مراجعه کرد؟
بهترین راه پیشگیری از این بیماری، مراجعه منظم به پزشک است. اما پاسخ به این سوال که هر چند وقت یکبار به پزشک مراجعه کنیم برای همه افراد یکسان نیست و بستگی به شرایط سنی، ژنتیک و مواردی از این قبیل دارد.
افرادی که دچار بیماری های دیابت و فشار خون هستند، در سابقه خانوادگی خود موارد ابتلا به گلوکوم را دارند، افراد بالای ۴۰ سال بایستی هر ۶ ماه به پزشک متخصص چشم مراجعه کرده و تست های ارزیابی را انجام دهند. سایر افراد نیست باید سالی یکبار به پزشک مراجعه نمایند. انتخاب یک پزشک ماهر و با تجربه کمک می کند تا بیماری فرد زودتر تشخیص داده شود و فرایند درمان آب سیاه چشم زودتر شروع و در نتیجه احتمال موفقیت و بهبود افزایش می یابد.
✍️ بیشتر بخوانید: مراقبت بعد از لیزر آب سیاه چشم
روش های تشخیص گلوکوم یا آب سیاه چشم
گلوکوم نشانه های قطعی از خود بروز نمی دهد، به همین دلیل نمی توان تنها از روی نشانه ها این بیماری را تشخیص داد و اقدام به درمان کرد. اگر فرد سن بالای ۴۰ سال دارد، باید به چشم پزشک مراجعه کرده و میزان فشار درون چشم خون را بسنجد. در صورتی که فشار درون چشم از حد مجاز بالا تر باشد، فرد می تواند دچار آب سیاه شده باشد.
همچنین فرد باید با فاکتور هایی که احتمال ابتلا به آب سیاه را افزایش می دهد آشنا باشد و در صورتی که به بیماری های دیابت و فشار خون مبتلا است، به چشم پزشک مراجعه کند تا از سلامت چشمان خود اطلاع یابد.
بعلاوه آن دسته از افرادی که از دارو های کورتون دار به هر شکل خوراکی، تزریقی، استنشاقی و یا قطره استفاده می کنند باید در طول مدت درمان با چشم پزشک در ارتباط باشند و از فشار درون چشم خود اطلاع داشته باشند. زیرا مصرف طولانی مدت این دارو ها می تواند باعث بالا بردن فشار چشم و در نتیجه نابینایی شود.
با این حال، بهترین روش برای تشخیص ابتلا به گلوکوم، انجام تست های مهم ارزیابی می باشد که در بخش بعدی به آن اشاره خواهیم کرد.
7 تست مهم ارزیابی گلوکوم چشم
- تست حدت بینایی: یکی از دست های مهم ارزیابی گلوکوم چشم است حدت بینایی است که با استفاده از صفحه، قدرت بینایی را در فواصل مختلف می سنجد.
- گشادی مردمک: پزشک معالج با کمک قطره های چشمی، مردمک چشم را گشاد کرده و عصب بینایی و شبکیه چشم را معاینه می نماید.
- میدان دید: در این تست، دید طرفی (جانبی) فرد اندازه گیری می شود. در صورتی که فرد دید جانبی خود را از دست داده باشد، می توان آن را زنگ خطری برای آب سیاه تلقی کرد.
- فشار سنجی چشم: طی این آزمایش، فشار مایع داخل چشم را به طور استاندارد اندازه گیری می کنند.
- تصویر برداری از عصب بینایی: پزشک از عصب بینایی عکس می گیرد و طی این عکس، نواحی آسیب دیده مشخص می شود.
- معاینه زاویه چشم: طی این تست مشخص می شود که آیا مسیر تخلیه مایع باز است یا بسته و یا دچار آسیب شده است.
- پاکی متری: در این آزمایش، ضخامت قرنیه اندازه گیری می شود.
پس از تشخیص آب سیاه پیش چه متخصصی باید رفت؟
افراد با مراجعه به چشم پزشک ماهر و با تجربه یا حراج متخصص چشم می توانند با تشخیص درست و به موقع جلوی پیشرفت بیماری را تا حد زیادی گرفته و درمان سریع و کامل را تجربه کنند. برای انتخاب بهترین پزشک آب سیاه چشم باید دقت کنید که پزشک از مهارت کافی برخوردار باشد. در این صورت است که می تواند بیماری را به خوبی تشخیص دهد و فرایند درمان را زودتر و دقیق تر آغاز کند.
عواقب آب سیاه چشم و یا گلوکوم
آب سیاه در دسته بیماری های بسیار خطرناک قرار دارد که عواقب آن می تواند غیر قابل بازگشت باشد. در صورتی که بیماری افراد در مراحل پیشرفته باشد می تواند باعث از دست رفتن بینایی به طور مطلق شود که به صورت دائمی خواهد بود. سایر افراد مبتلا به این بیماری ممکن است دچار تاری و کاهش دید شوند. به طور کلی می توان بیان کرد که عواقب گلوکوم تا حد زیادی به میزان درگیری فرد با این بیماری بستگی دارد.
پیشگیری از آب سیاه چشم یا گلوکوم
برای اینکه از به وجود آمدن آب سیاه جلوگیری شود، بایستی به چشم بسیار دقت کرد و همه علائم و نشانه های چشم را جدی گرفت تا از ایجاد آب سیاه جلوگیری به عمل آید. راهکار هایی برای پیشگیری از آب سیاه بیان شده است که با رعایت این نکات می توانید سلامت چشم خود را تحت کنترل قرار دهید.
- تست منظم چشم ها یکی از بهترین راه ها برای پیشگیری از آب سیاه می باشد. پزشکان این تست ها را برای افراد با سنین بالای ۴۰ سال بسیار توصیه می کنند، اما با این حال گاهی پیش می آید که فرد با توجه به سابقه و علائمی که داشته باشد با سن کمتر از ۴۰ نیز مجبور به تست و بررسی عملکرد چشم ها باشند.
- راهکار بعد برای پیشگیری از آب سیاه، آگاهی از سابقه خانوادگی می باشد. افرادی که در خانواده خود سابقه گلوکوم دارند، باید بدانند که نسبت به سایر افراد در خط. بیشتری هستند، بنابراین لازم به بررسی های بیشتری دارند.
- ورزش کردن نیز یکی دیگر از راه های جلوگیری و پیشگیری از آب سیاه می باشد که از طریق کاهش فشار چشم، احتمال ابتلا به این بیماری را کم می کند. به عنوان مثال یوگا از آن دست ورزش هایی است که کمک زیادی به کاهش فشار های بدن مانند فشار چشم می کند.
در نهایت اما…
همان طور که در این مقاله مطالعه کردید، متوجه شدید که گلوکوم یک نوع بیماری چشمی است که بر عصب بینایی تاثیر می گذارد. این بیماری انواع مختلفی دارد اما به طور کلی به علت افزایش فشار درون چشم به وجود می آید. در صورتی که این بیماری به موقع تشخیص داده نشود، می تواند به کوری منجر شود. بنابراین افرادی که در خطر هستند باید با پزشک متخصص خود در ارتباط باشند. در صورتی که شما عزیزان در زمینه بیماری گلوکوم یا آب سیاه چشم نیاز به مشاوره و راهنمایی های بیشتری دارید می توانید با کارشناسان و متخصصان با تجربه ما ارتباط برقرار نمایید و نسبت به رفع مشکلات خود اقدام کنید.
*~ سوالات متداول درباره آب سیاه یا گلوکوم چشم ~*
چشم آب سیاه می‌آورد معمولا به دلیل وجود مشکل در سیستم زیرین چشم است. این مشکل ممکن است به دلیل انسداد یا التهاب در مجاری اشرافی چشمی، التهاب چشم، آسیب به چشم و یا عوامل دیگری که به سلامت چشم آسیب می‌رساند، رخ دهد.
افراد با سنین بالای ۴۰ سال، کسانی که سابقه خانوادگی دارند، مبتلایان به بیماری های دیابت و فشار خون
در بسیاری از موارد ممکن است هیچ علامتی از خود بروز ندهد اما گاهی تاری دید، تهوع و استفراغ و… می تواند از علائم و نشانه های آن باشد.
برخی قطره‌های چشم حاوی مواد ضد التهاب و ضد عفونی کننده هستند که می‌توانند به کاهش التهاب و علائم مربوط به چشم آب سیاه کمک کنند. با این حال، قبل از استفاده از هر نوع قطره چشم، بهتر است با پزشک چشم پزشکی مشورت کنید
درمان چشم آب سیاه بستگی به علت اصلی آن دارد و عموما شامل جراحی آب سیاه و یا استفاده از قطره می شود.
احساس خستگی و ضعف جسمی زیاد، ضعیف بینایی، التهاب چشم، ترشح اضافی از چشم میتواند از علائم رایج ابتلا به آب سیاه چشم باشد که به معاینه دقیق متخصص نیاز دارد.
عمل درمانی برای چشم آب سیاه (به عنوان مثال عمل DCR) به طور کلی به عنوان یک روش ایمن و موثر در نظر گرفته میشود. اما همه عمل‌ها دارای مخاطرات و عوارض احتمالی هستند که با مراجعه به پزشک با تجربه به حداقل میرسد.